Hayatın İçinden Bilgiler > Bitkiler

Şalgam, Şalgam Bitkisi Nedir? Şalgamın Faydaları Nelerdir?

Şalgam, bilimsel adıyla Brassica napus olan, turpgiller (Brassicaceae) familyasından bir bitkidir. Bu bitki, Türkçede farklı bölgelerde farklı isimlerle de anılmaktadır. Örneğin; şalgam bitkisi, bazı yörelerde "Turp otu" veya "Turp mayası" olarak da bilinmektedir. Turp Lahanası, Brassica rapa, Brassica napus, Turnip, Navet de şalgam için kullanılan diğer isimlerdendir.

Şalgam Bitkisi

Türkiye'nin bereketli topraklarında yetişen ve 50 ila 120 cm'ye kadar uzayabilen şalgam, Turpgiller familyasından gelmektedir. Bu bitkinin ilk yılında kök ve toprak üstündeki yeşil kısımlar gelişirken ikinci yılda çiçek sapları, çiçekleri ve tohumları ortaya çıkar. Şişkin kökleri, bu bitkinin sebze olarak tüketilen kısmını oluşturur. Bu kökler; genellikle basık, yuvarlak veya uzun silindirik şekillerde olup sert etli yapıları beyaz ya da mavimsi bir renge sahiptir. Ancak kökün toprak yüzeyine yakın kısımları kırmızı, mor, beyaz, sarı veya yeşil tonlarda olabilir. Bitkinin oval biçimli yaprakları ise yeşil renkte olup yaprak kenarları düz ya da keskin ve dişlidir.

Şalgam bitkisinin çiçek sapları 50 ila 120 cm uzunluğa erişebilir ve parlak sarı, bazen de beyaz renkte olan çiçekler barındırır. Şalgamın tohumları lahana tohumlarına oldukça benzer, bu yüzden alırken dikkatli olmakta fayda vardır. Günümüzde hem insanlar hem de hayvanlar için üretilen şalgam, insan tüketimi için yumuşak etli olanlarıyla hayvan yemi olarak kullanılan sert etli olanlarıyla ayrılır.

Şalgam, çeşitli çorba ve sosların yanı sıra yemeklerde garnitür olarak da tercih edilebilmektedir. Bazı yörelerde ise suyuyla meşhur olup içilir. Hem lezzeti hem de sağlık açısından sunduğu faydalarla Türk mutfağının vazgeçilmezlerinden biri olan şalgam, zengin besin değeriyle sofraların vazgeçilmezi hâline gelir.

Şalgamın İçindeki Besin Değerleri

Şalgam; C vitamini, K vitamini, folat, potasyum, magnezyum ve lif gibi çeşitli besin maddeleriyle zenginleştirilmiş bir kök sebzesidir. 100 gram şalgamın yaklaşık besin değerleri şu şekildedir:

• Kalori: 30
• Karbonhidrat: 7 gram
• Lif: 3 gram
• Protein: 1 gram
• Yağ: 0 gram

Ayrıca şalgamın içerdiği C vitamini, bağışıklık sisteminin güçlenmesine ve vücudun demir emilimini arttırmasına yardımcı olur. İçerisinde bulunan K vitamini ise kemik sağlığını destekler ve kan pıhtılaşmasını engeller. Şalgam ayrıca sindirim sistemine yardımcı olan lif açısından da zengindir. Potasyum ve magnezyum da vücudun normal işleyişi için gereklidir ve kan basıncının düzenlenmesine yardımcı olur. Folat ise hücrelerin gelişimi ve yenilenmesi için önemli bir besin maddesidir.

Şalgam, sağlıklı bir beslenme düzeninin bir parçası olarak tüketildiğinde vücut için birçok fayda sağlayabilir. Ancak bireylerin sağlık durumlarına ve diyet ihtiyaçlarına göre şalgamı dengeli bir şekilde tüketmeleri önerilir. Eğer herhangi bir sağlık sorununuz varsa veya diyetinizi değiştirmeyi planlıyorsanız öncelikle bir sağlık uzmanına danışmanız faydalı olacaktır.

Şalgamın Faydaları Nelerdir?

• Sindirim Sağlığı: Şalgam bitkisi sindirim sistemini destekleyebilecek yüksek lif içeriğine sahiptir. Bu özelliği sindirim sürecini düzenler, kabızlık gibi sindirim sorunlarına yardımcı olur.
• Antioksidan Özellikler: Şalgam bitkisi, antioksidanlar bakımından zengin olup vücuttaki serbest radikallerle savaşır. Bu sayede hücresel hasarı azaltır ve genel olarak sağlığı destekler.
• Bağışıklık Sistemi: Şalgam bitkisi, bağışıklık sisteminin güçlenmesine yardımcı olabilecek çeşitli besin maddeleri içerir. Bu, hastalıklara karşı vücut direncini artırabilir ve genel sağlığı destekler.
• Kardiyovasküler Sağlık: Şalgam bitkisi, potasyum gibi mineraller içerir ve kan basıncını düzenler. Barındırdığı potasyum sayesinde kalp sağlığını korumaya yardımcı olur ve kardiyovasküler hastalık riskini en aza indirir.
• Kanser Riskini Azaltma: Şalgam bitkisinde bulunan bazı bileşiklerin, özellikle bazı kanser türlerinin oluşumunu engelleyebileceğine dair bazı araştırmalar bulunmaktadır. Bu özellik, sağlıklı bir beslenme düzeninin bir parçası olarak kanser riskini azaltmaya yardımcı olur.

Şalgam Nasıl Tüketilir?

En belirgin tüketim şekli, sağlığa olan faydalarıyla da bilinen şalgam suyu. Bu özel içecek, siyah turp ve mor havuç gibi özenle seçilmiş malzemelerin özgün fermantasyon süreciyle elde ediliyor. Bazı yörelerde, acılığına dayanamayanların tercihi olan şalgam suyu, nar ekşisi veya limon suyu ile tatlandırılarak da keyifle tüketilebiliyor.

Şalgamın çeşitliliği sadece içecekle sınırlı değil. Salataların olmazsa olmazı haline gelen bu özel sebze, taze olarak rendelenerek ya da doğranarak salatalara farklı bir tat katıyor. Renk ve lezzet bakımından da salatalara ayrıcalıklı bir dokunuş sunuyor. Mutfakların vazgeçilmezi olma yolunda emin adımlarla ilerleyen şalgam, yemeklerin içerisine doğranarak veya rendelenerek eklenerek onlara benzersiz bir lezzet katıyor.

Şalgam aynı zamanda turşu olarak da sofralardaki yerini alıyor. Siyah turp ve mor havuçla birleşen bu lezzet, özenle fermantasyon edildikten sonra sofralardaki yerini alıyor. Hem sağlık hem de lezzet açısından zengin bir seçenek olan şalgam turşusu, sofralara özel bir zenginlik katıyor.

Şalgam Suyunun Hazırlanışı

Şalgam suyu hazırlamanın basit adımları:

Malzemeler:

•  1 kg şalgam,
•  1 kg mor havuç,
•  4 adet pancar,
•  4 yemek kaşığı salamura tuz,
•  4 tatlı kaşığı limon tuzu,
•  6 adet meksika biberi (acı kırmızı biber),
•  2 avuç nohut,
•  2 avuç kalın bulgur.

Hazırlanışı:

• Havuç, şalgam ve pancarları soyup doğradıktan sonra 8 lt'lik bir kavanoza alın veya 4 lt'lik iki kavanoza eşit olacak biçimde paylaştırın.
• Biberlerin saplarını kesip ikiye kesin ve kavanozlara paylaştırın.
• Nohut ve bulguru da ekleyin.
• Tuz ve limon tuzunu bir kâseye alıp üzerine bir su bardağı kadar su ekleyin ve eriyene kadar karıştırın.
• Karışımı kavanozlara paylaştırın.
• Kavanozları ağızlarına kadar suyla doldurup kapaklarını kapatın.
• Güneş görmeyen serin bir dolaba kaldırın.
• 20 gün boyunca her gün açıp karıştırın.
• 21. Gün, ince bir tülbentten geçirin; ağız kısmı dar olan cam şişelere alın ve buzdolabına kaldırın.