eğitim öğretim ile ilgili belgeler > konu anlatımlı dersler > Türkçe dersi ile ilgili konu anlatımlar

TAMLAMA YANLIŞLARINDAN KAYNAKLANAN ANLATIM BOZUKLUKLARI (TÜRKÇE DERSİ İLE İLGİLİ KONU ANLATIMLAR)

 

Farklı tamlayanların aynı tamlanana bağlanması ya da tamlama eklerinin eksik olmasından kaynaklanan anlatım bozukluğudur.

 

  • Anlattığım öykü çocukların çok hoşuna gitmiş olmalı ki bana yazarının kim olduğunu soruyorlar.

Bu cümlede tamlayan eksikliğinden kaynaklanan anlatım bozukluğu vardır. Bu yüzden “yazarının” sözcüğünden önce öykünün sözcüğü tamlayan olarak getirilmelidir.

 

  • Geçen ay çıkarılan bu yasadan özel ve kamu kuruluşu çalışanları yararlanabilecekmiş.

Bu cümlede tamlanan eksikliğinden kaynaklanan anlatım bozukluğu vardır. Bu yüzden “özel” sözcüğünden sonra kuruluş sözcüğü tamlanan olarak getirilmelidir.

 

  • Gerçek bir yazar, kendisini edebiyattan uzaklaştıracak bu tür olaylara kesinlikle karışmaması gerekir.

Bu cümlede tamlayan eki eksikliğinden kaynaklanan anlatım bozukluğu vardır. Bu yüzden, “yazar” sözcüğüne –ın tamlayan eki getirilmelidir.

 

  • Baharda yamaçları süsleyen gelinciklerin rengi, kırmızının en sevdiğim tondur.

Bu cümlede tamlanan eki eksikliğinden kaynaklanan anlatım bozukluğu vardır. Bu yüzden “ton” sözcüğüne –u tamlanan eki getirilmelidir.

 

1)Tamlama Eklerinin Yanlış ve Eksik Kullanımı:  Kimi belirtili ad tamlamalarında tamlanan çokluk içinden seçileni belirtiyorsa tamlayan eki “-in ” yerine durum eki     “-den “ kullanılabilir.Tamlanan çokluk içinden seçileni bildirmediği halde “-den ” kullanılırsa  tamlama yanlışlılığı olabilir.

  • ·Kitaplardan birkaçı eksik basılmış. (DOĞRU)
  • ·Kitapların  birkaçı eksik basılmış. (DOĞRU)
  • ·Arkadaşlardan tümü toplantıyı terk etmiş. (YANLIŞ)
  • ·Arkadaşların tümü toplantıyı terk etmiş. (DOĞRU)
  • ·Seyircilerden bazıları oyunu beğenmemişti.  (DOĞRU)
  • ·Komşulardan tümü bize gelecekmiş. (YANLIŞ)
  • ·Öğretmenlerden hepsi toplantıya katışmış.(YANLIŞ)

 

  • ·Aşağıdakilerden  hangisi    ———-   Aşağıdakilerin hangisi
  • ·Seyircilerden bazıları     ————    Seyircilerin bazıları
  • ·Çocuklardan birkaçı   —————    Çocukların birkaçı
  • ·Yönetmenlerin birçoğu (doğru)—- Yönetmenlerden birçoğu (Yanlış)

Araya farklı türden sözcüklerin girdiği kimi belirtili ad tamlamasında tamlayan ya da tamlanan ekleri kullanılmadığında cümlenin anlatımı bozulur.

  • Adı geçen kişiler  diğerleriyle aynı suçu işlemelerine karşın hataları affedilmedi. (kişilerin)
  • Orhan Bey, okulumuzun kurucu ve müdürüdür. (kurucusu)
  • Sizin konumuzdaki bir devlet adamı bu tip olaylara karışması toplumda pek iyi karşılanmaz. (adamının)
  • Kültürel etkinliklerin sürdürülmesi önemli bir ölçüde eğitime bağlı olduğu bir gerçektir.( sürdürülmesinin)
  • O, zulme  alkış tutanlar karşısında sağlam karakterleriyle durabilmiştir.(tutanların)
  • Çalışma Bakanı, emeklilik yaşı yükseltilmesine yönelik olarak hazırlanan yeni yasa tasarısını imzaladı ve tasarıya karşı çıktı. (yaşının)
  • Bu kazılardan anlaşıldığına göre Çorum Hititler döneminde önemli bir yeri olduğu anlaşılmaktadır.(Çorum’un)
  • Bu kararın aksini düşünenler durumu inceledikten sonra bir karara varmaları gerekir.   ( düşünenlerin)
  • Yaşlılar, en çok yağlı yiyeceklerden uzak durması gerekir. (Yaşlıların)
  • Okuma konusunda çocuklar, en çok anne ve babalarını örnek aldıkları unutulmamalıdır.(çocukların)
  • İnsanlar, başarılı olabilmek için eğitimi göz ardı etmemeleri gerekir.(insanların)
  • En iyi kadın oyuncu ödülünü alan sanatçı, mutluluktan gözlerinin içi gülüyordu. (sanatçının)
  • Gerçekten konuşmacı dinleyicisini iyi tanıması gerekir.(konuşmacının)
  • Rahmetli, onun gibi birine yakışmayacak ölçüde ağzı bozuktu. (Rahmetlinin)
  • Yeni sözcükler yaratmak için her ulus, dilinin sunduğu olanaklardan yaralanma yoluna gitmesi gerekir.(ulusun )
  • Ormanlar, tarla açmak uğruna sürekli yok edilmesine nasıl kayıtsız kalınabilir? (ormanların)
  • Son yıllarda bütün kanallar hep aynı filmleri göstermesi izleyiciyi hiçe saydığının kanıtı değil mi? (kanalların)
  • Kurtuluş Savaşımızda  disipline ayak uydurmayan milli çeteler vatana ihanet ederek düşmanla birleştiklerini unutmayalım.  (çetelerin)

 

2.        Tamlayanın Kullanılmaması: Bir cümlede herhangi bir öğe olarak bir söz başka bir öğenin tamlayan olarak  kullanılabilir. Bu durumda tamlayan olarak o öğeyi karşılayan söz cümlede bulunmalıdır.

  • Binayı güç koşullarda yaptırmış: ancak bazı odalarını döşeyememişti..  (binanın)
  • Bu konuyu önce öğretmenimize  soralım, görüşlerinin ne olduğunu anlayalım.(öğretmenimizin )
  • Eğitime bütçeden daha çok pay ayrılması ya da başka kaynaklardan desteklenmesi gerekir. (eğitimin)
  • Öğrenciyi düşünmeye, yaratıcı olmaya yönelten ve herhangi bir konu üzerinde eleştiri yapmasını sağlayan bir anlayış eğitim sistemimize henüz yerleşmedi.(öğrencinin)
  • Öykünün kahramanı öylesine canlı betimlenmiş ki kitabı okuyanların çoğu ölümüne üzülmüş, belki de ağlamıştır.(kahramanın)
  • Yazar , eskiden gazetelerde her gün kısa öykü yayımladığını ;  ama çoktan bir yana bırakıldığını söylüyor.  ( kısa öykülerin )

Tamlayan görevinde kullanılması gereken zamirin kullanılmaması anlam belirsizliğine  yol açabilir.

  • Bu kadar  anlayışsız biri  olduğunu bilmiyordum.  (senin mi  –  onun mu )
  • Amerika’ya okumak için gittiğini arkadaşımdan öğrendim. (senin mi  –  onun mu)
  • Elbiselerini yıkadım ve ütüledim . (senin mi  –  onun mu – onların mı)
  • Bu yarışı kazanacağına kesin gözüyle bakılıyor. (senin mi  –  onun mu )
  • Eşiyle sohbet ederken bir ara cep telefonundan  müdürünü aradı ve ondan af diledi. (senin mi  –  onun mu – kendi mi )

Noktalama işaretleri, cümlenin doğru kullanılmasını sağlar. Bunların yerinde kullanılmaması yanlış anlamlara neden olabilir. Özellikle adlaşmış sıfatlardan sonra bir ad kullanılmış ve araya “virgül” konmamışsa (bilgi yelpazesi.net) anlam belirsizleşir.

  • Gazeteci kadın kapıcıyla bir röportaj yaptı.
  • Kapıdaki yaşlı adama bir şeyler  söylüyordu.
  • Bu yeşil gözlere deli gibi vurgundu.
  • Bu yeşil gözleri dinlendirir.
  • O hizmetliden bir çay istemişti.

3.  Ortak Olmayan Tamlananın Ortakmış Gibi Kullanılması:  Kimi zaman birbirine bağlı ad ve sıfat tamlamalarının tamlayanları bağlaçla birbirine bağlanır, tamlanan ortak kullanılır. Bu gibi durumlarda sıfat tamlamasının tamlananı kullanılmazsa anlatım bozukluğu olur.

  • Konservatuarın ya klasik ya da halk müziği bölümünde okumalısın. (müzik)
  • Yazar, bu kişileri gerçek ya da hayal dünyasından almış olabilir. (dünyadan)
  • Fırsat buldukça bilimsel ve kültür etkinliklerine katılmalıyız. (etkinliklere)
  • Depremzedelere her türlü tıbbi ve gıda yardımı yapıldı. (yardım)
  • Belgisiz ve işaret sıfatlarını iyi öğrenmelisin.  (sıfatları)
  • Özel ve devlet hastaneleri şu sıralarda çok doluymuş. (hastaneler)
  • Bence bu olayı, mahalli veya köy sorunu olarak ele almak yanlıştır. (sorun)
  • Bu önlemler ekonomik ve sağlık açısından yararlı  sonuçlar verdi.  (açı)
  • Bölgemizde  karasal ve Akdeniz iklimi görülmektedir. (iklim )
  • Nesne görevli sözcükler, sözcük öbekler belirtme veya yalın durumda bulunur.  (durumu)
  • Televizyon, resimli ve serüven  romanlarının okuyucularını da azalttı. (romanlar)
  • Bu yıl sınava girecek öğrenciler , tercihleri ne olursa olsun , Sosyal ve Fen Bilimlerinin testlerini çözmek zorundalar.  (bilimler)
  • Onun ve benim kalemimi aynı kitapçıdan almışsınız. (kalemini)
  • Belediyeye geçenlerde bir damperli bir de çöp kamyonu almışlar.  ( kamyon )
  • Bu ülkeye teknik ve bilgi yardımında bulunacağız. (yardım)
  • Türk ve yabancı basında sinema üzerine yazıları ilk kez 1948 yılında yayımladı. (basını)
  • Türkiye, Avrupa Birliğine sosyal ve hukuk devleti  olma yolunda gerekli adımların atılacağına dair söz verdi. ( devlet)
  • Bir devletin kalkınması o devletin faaliyet gösteren özel ve kamu kuruluşlarıyla olur. ( kuruluşlar)

4.Tamlamada Görülen Tekillik – Çoğulluk Uyumsuzluğu:  Türkçede sayı sıfatlarından  ve kimi belirtili ad tamlamalarından sonra gelen adlar çoğul eki almaz. Aldığından anlatım bozulur.

  • Birçok öğrencilerim oldu, çoğuyla hala görüşüyoruz.
  • Bunca sorunlarımın arasında bir de senle uğraşamam.
  • İki kardeşler sen gelene kadar penceredeydi.
  • Ölüm cezasını uygulanmadığı ülkelerden biri de İsveç’tir.
  • Devlet pek çok sanatçılara bu ünvanı veriyor.
  • Tanzimat döneminde birçoğu yazarlar toplumu aydınlatmaya çalıştı.

NOT: Türkçede sayı sıfatları çoğullanamaz. İki kardeşler diyemezsiniz, doğrusu iki kardeş’tir.

Ama istisnaları vardır: Yedi Meşaleciler, Kırk Haramiler, Beş Hececiler, Üç Silahşörler, Yedi Uyurlar…..

İki kardeşler,sen gelene kadar penceredeydi.

(Nedeni: Tamlama yanlışlığı)

İki kardeş, sen gelene kadar penceredeydiler.

(Nedeni: Özne yüklem uyumsuzluğudur.Çünkü sayı sıfatlarının özne olduğu durumlarda yüklem çoğullanamaz. )

 

TÜRKÇE DERSİ İLE İLGİLİ KONU ANLATIMLAR
SAYFASINA GERİ DÖNMEK İÇİN

>>>TIKLAYIN<<<


TÜRKÇE DERSİ İLE İLGİLİ TEST SORULARI, SORULAR
SAYFASINI GÖRMEK İSTERSENİZ

>>>TIKLAYIN<<<


TÜRKÇE DERSİ İLE İLGİLİ YAZILI SORULARI
SAYFASINI GÖRMEK İSTERSENİZ

>>>TIKLAYIN<<<

Yorumlar

....

9. **Yorum**
->Yorumu: şahane bir site burayı sevdimm 
->Yazan: Buse. Er 

8. **Yorum**
->Yorumu: SIZIN SAYENIZDE YÜKSEK BIR NOT ALDIM SIZE TESSEKÜR EDIYORUM...
->Yazan: sıla

7. **Yorum**
->Yorumu: valla bu site çok süper .Bu siteyi kuran herkimse Allah razi olsun tüm ödevlerimi bu siteden yapiyorum.saolun mugladan sevgiler...:).
->Yazan: kara48500..

6. **Yorum**
->Yorumu: çok güzel bir site. kurucularına çok teşekkür ederim başarılarınızın devamını dilerim.
->Yazan: Tuncay.

5. **Yorum**
->Yorumu: ilk defa böyle bi site buldum gerçekten çok beğendim yapanların eline sağlık. 
->Yazan: efe .

4. **Yorum**
->Yorumu: ya valla çok güzel bisi yapmışınız. Çok yararlı şeyler bunlar çok sagolun 
->Yazan: rabia..

3. **Yorum**
->Yorumu: Çok ii bilgiler var teşekkür ederim. Çok süper... Ya bu siteyi kurandan Allah razı olsun ..... süperrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrr. Çok iyiydi. isime yaradı. Her kimse bu sayfayı kurduğu için teşekkür ederim 
->Yazan: pınar..

2. **Yorum**
->Yorumu: çok güzel site canım ben hep her konuda bu siteyi kullanıyorum özellikle kullanıcı olmak zorunlu değil ve indirmek gerekmiyor
->Yazan: ESRA..

1. **Yorum**
->Yorumu: Burada muhteşem bilgiler var hepsi birbirinden güzel size de tavsiyeederim. 
->Yazan: Hasan Öğüt.

>>>YORUM YAZ<<<

Adınız:
Yorumunuz:


Yorumunuzda Silmek istediğiniz kelime veya cümle varsa kelimeyi fare ile seçin
ve
delete tuşuna basın...

 


 E Mail
(Zorunlu Değil):