eğitim öğretim ile ilgili belgeler > konu anlatımlı dersler > Türkçe dersi ile ilgili konu anlatımlar > cümlede anlam ile ilgili konu anlatımlar

ÖZEL ANLAMLI KELİMELER ÖRNEKLER GENEL ANLAMLI KELİMELER ÖRNEKLER GENEL ÖZEL ANLAMLI KELİMELER SÖZCÜKLER ÖRNEKLERİ ÖZELLİKLERİ (TÜRKÇE DERSİ KONU ANLATIM)

 

Söylenişte tekil olmasına rağmen aynı türdeki bütün varlıkları anlatan kelimelere genel anlamlı sözcükler denir. Yani o kelime söylendiği zaman anlam olarak aynı türdeki tüm varlıkları ifade eder.

 

Sadece bir varlığı anlatan sözcüklere özel anlamlı sözcükler denir.

 

Anlamları sınırlı olan, kavramları tek tek ya da küçük parçalar halinde gösteren sözcükler özel anlamlıyken, aralarındaki ortak özelliklere göre daha çok varlığı gösteren, aynı türden kavramları topluca düşündüren sözcükler genel anlamlıdır.

 

Söylenişte tekil olmasına rağmen aynı türdeki bütün varlıkları anlatan kelimelerdir. Yani o kelime söylendiği vakit anlam olarak aynı türdeki tüm varlıkları ifade eder. Bu özelliği taşıyan kelimeler genel anlamlı sözcükler denir.

 

Sözcüğün bir türün tamamı için kullanılmasına genel anlam, o türün sadece bir ya da birkaç örneğine işaret edecek şekilde kullanılmasına da özel anlam denir.

 

Aynı türden varlıkları anlatan sözcükler, genel anlam denir.

 

Aynı türden sadece bir tek varlığı tanıtan sözcükler, özel anlam denir.

 

Buradan hareketle genel anlamlı sözcüklerin kullanıldığı cümleler, genel; özel anlamlı sözcüklerin kullanıldığı cümleler ise özel anlamlı yargı, cümle içerir.

 

SONUÇ: "TÜM"Ü ANLATIYORSA "GENEL", "BİR"İ ANLATIYORSA "ÖZEL" ANLAMLIDIR.

 

UYARI: "-LER, -LAR" EKİNİ ALAN KELİMELER "TÜM"Ü ANLATMADIĞI İÇİN "ÖZEL"DİRLER.

 

Örnekler:

 

Çocuk kitabı elinden düşürmüyor.

Cümlesinde bir tane kitaptan bahsedilmektedir. (Özel Anlamlı Kelimedir)

Kitabın insana yararı vardır.

Cümlesinde ise tüm kitaplar anlatılmaya çalışılmaktadır. (Genel Anlamlı Kelimedir)

 

Köpek sadık bir dosttur. (genel – Tüm köpekler için geçerli)

Köpek huysuzlanıyor. (özel – Bir köpek için geçerli)

Köpeklerin mamasını verdi (özel – Birkaç köpek için geçerli)

 

Ağaç doğamızı güzelleştirir. (genel – Tüm ağaçlar için geçerli)

Ağaç yeşillik demektir. (genel – Tüm ağaçlar için geçerli)

Ağaç kesileceğini anlayınca gözyaşı dökmeye başladı. (özel – Bir ağaç için geçerli)

 

 

GENELDEN ÖZELE ANLATIM, SIRALAMA; ÖZELDEN GENELE ANLATIM, SIRALAMA

 

Birbirleriyle ilgili bazı varlıkları - kavramları anlatan sözcükler, birbirinin anlamını kapsayacak biçimde "genel" ya da "özel" (dar) anlam taşıyabilir. Böyle sözcüklerin cümledeki sıralanışıyla "özelden genele" ya da "genelden özele" bir anlatım ortaya çıkar.

 

Genelden Özele Anlatım, Genelden Özele Sıralama:

 

Cümlede önce genel kapsamlı bir sözcük sonra da o sözcüğün kapsamındaki bir başka sözcük söylenirse genelden özele sıralama yapılmış olur.

 

Yani önce genel sonra özel söylenecek.

 

Örnekler:

 

Varlık, bitki, ağaç, çam, karaçam (Genelden özele anlatım)

 

varlık – canlı – bitki – çiçek – papatya (Genelden özele anlatım)

 

Konut, apartman, daire, oda (Genelden özele anlatım)

 

Ders -Türkçe -paragraf -kelime -hece -harf (Genelden özele anlatım)

 

Uzay, Dünya, Türkiye, Ankara (Genelden özele anlatım)

 

Varlık – bitki – meyve – muz (Genelden özele anlatım)

 

PEKİ BU KONU TESTLERDE NASIL ÇIKIYOR:

 

Test sorularında "Aşağıdaki cümlelerin hangisinde genelden özele bir anlatım yapılmıştır?" şeklinde sorular sorulur ve aşağıdaki örnek cümlelerdeki gibi cümleler doğru seçenektir.

 

Derslerden en çok Türkçeyi severim. (Bu konu testlerde bu şekilde cümlelerde kullanılır. Önce "Türkçe" dersini içine alan "ders" kelimesi kullanıldığı için bu cümlede GENELDEN ÖZELE bir anlatım yapılmıştır.) (Fakat "Türkçe benim en çok sevdiğim derstir." deseydi önce "Türkçe"yi sonra "ders"i söylediği için ÖZELDEN GENELE anlatım yapılmış olacaktı.)

 

Petrol ürünlerinden benzine zam geldi. (Önce "benzin" kelimesini içine alan "petrol ürünleri" kelimesi kullanıldığı için bu cümlede GENELDEN ÖZELE bir anlatım yapılmıştır.)

 

Mobilyalar içinde en çok bu masayı beğendim. (Genelden özele anlatım)

 

Metinde geçen paragrafları tek tek inceleyiniz. (Genelden özele anlatım)

 

Matematik dersinde kümeler konusunu işleyeceğiz. (Genelden özele anlatım)

 

Evimizde 5 tane oda var. (Genelden özele anlatım)

 

Çiçekler içinde gülün değeri bambaşkadır. (Genelden özele anlatım)

 

Elektronik malzemelerden cep telefonunun önemi her geçen gün artıyor. (Genelden özele anlatım)

 

 

Özelden Genele Anlatım, Özelden Genele Sıralama:

 

Eğer önce dar kapsamlı söylenirse o zaman da özelden genele sıralama yapılmış olur.

 

Yani önce (bilgi yelpazesi.net) özel sonra genel söylenecek.

 

Örnekler:

 

Portre, resim, sanat (Özelden genele anlatım)

 

Harf – Hece – Kelime – Paragraf – Türkçe – Ders (Özelden genele anlatım)

 

Muz – meyve – bitki - varlık (Özelden genele anlatım)

 

Ankara, Türkiye, Dünya, Uzay (Özelden genele anlatım)

 

PEKİ BU KONU TESTLERDE NASIL ÇIKIYOR:

 

Test sorularında "Aşağıdaki cümlelerin hangisinde özelden genele bir anlatım yapılmıştır?" şeklinde sorular sorulur ve aşağıdaki örnek cümlelerdeki gibi cümleler doğru seçenektir.

 

Tiyatro en sevdiğim sanat dalıdır. (Bu konu testlerde bu şekilde cümlelerde kullanılır. Önce "sanat dalı" kelimesinin içinde olan "tiyatro" kelimesi kullanıldığı için bu cümlede ÖZELDEN GENELE bir anlatım yapılmıştır.) (Fakat "Sanat dalları içinde en çok tiyatro dikkatimi çekiyor." deseydi önce "sanat dalları"nı sonra "tiyatroyu"i söylediği için GENELDEN ÖZELE anlatım yapılmış olacaktı.)

 

Türkiye Allah'ın verdiği güzelliklerle dünyada sayılı yerlerden biridir. (Önce "dünya" kelimesinin içinde olan "Türkiye" kelimesi kullanıldığı için bu cümlede ÖZELDEN GENELE bir anlatım yapılmıştır.) (Fakat "Dünyanın en kaliteli ülkelerinden biri de Türkiye'dir" deseydi önce "Dünya"yı sonra "Türkiye"yi söylediği için GENELDEN ÖZELE anlatım yapılmış olacaktı.)

 

Masa, mobilyalar içindeki önemini asla yitirmiyor. (Özelden genele anlatım)

 

Paragraflar birleştiği zaman metin meydana gelir. (Özelden genele anlatım)

 

Kümeler konusu bugün matematik dersinde işleyeceğiz. (Özelden genele anlatım)

 

Amcalar, dayılar, teyzeler, halalar; tüm akrabalar geldi. (Özelden genele anlatım)

 

Beş tane odadan oluşan bir evde oturuyoruz. (Özelden genele anlatım)

 

Gül, çiçekler içinde bambaşka bir değere sahiptir. (Özelden genele anlatım)

 

Cep telefonunun önemi ve kullanımı elektronik eşyalar içinde gün geçtikçe artıyor. (Özelden genele anlatım)

 

“TÜRKÇE DERSİ İLE İLGİLİ KONU ANLATIMLAR”
SAYFASINA GERİ DÖNMEK İÇİN

>>>TIKLAYIN<<<

“TÜRKÇE DERSİ İLE İLGİLİ TEST SORULARI, SORULAR”
SAYFASINI GÖRMEK İSTERSENİZ

>>>TIKLAYIN<<<

“TÜRKÇE DERSİ İLE İLGİLİ YAZILI SORULARI”
SAYFASINI GÖRMEK İSTERSENİZ

>>>TIKLAYIN<<<