eğitim öğretim ile ilgili belgeler > konu anlatımlı dersler > Türkçe dersi ile ilgili konu anlatımlar > cümlenin öğeleri ile ilgili konu anlatımlar

CÜMLE, CÜMLE NEDİR, CÜMLENİN TANIMI (CÜMLENİN ÖGELERİ) TÜRKÇE DERSİ KONU ANLATIM)

 

Bir duygu, düşünce veya isteği kısaca bir yargıyı bildiren sözcük dizisine cümle denir.

 

Veya belli kurallara göre sıralanmış bir duyguyu, düşünceyi, dileği, bir oluş ve kılışı ya da haberi tam olarak bir hüküm hâlinde anlatan sözcük veya sözcük gurubuna cümle denir.

 

 

Yargı:

 

Cümlede bildirilen duygu, düşünce, bilgi, haber, oluş ya da hükümdür.

 

 

Cümlecik:

 

Birden çok yargı bildiren cümlelerde yargılardan her birini içeren söz öbeğidir. Cümleciklerin yüklemleri genellikle fiilimsilerden (eylemsi) oluşur. Cümleler aslında birçok küçük cümlenin bir araya gelerek tek bir yargı ifade etmesidir. Örneğin, “Ali geldi. Ali içeri girdi. Ali suyu aldı. Ali suyu döktü.” cümleleri “Ali geldiğinde içeri girerek suyu alıp döktü.” cümlesini oluşturmaktadır.

 

Cümle anlamı, verilen bir cümlenin anlamını bulup ifade edebilmekle ilgilidir. Yani bir cümleyi aynı anlama gelecek şekilde biraz daha farklı olarak, birkaç değişik ya da yeni kelimeyle söyleyebilmek, cümledeki anlamı bulmak demektir.

 

Cümle anlamında verilen bir cümlenin anlamca özdeşi, karşıtı veya yerine konulabilecek cümle sorulur. Bu konu için atasözü ve deyimler de sıkça kullanılabilir.

 

Sınavlarda çıkan cümle anlamıyla ilgili soruları iki grupta değerlendirebiliriz. Birincisi cümlelerin anlamca eşleştirilmesi şeklindedir. Bir bilgi gerektirmeyen bu tür soruların çözümünde cümlelerin ifade ettiği anlamların iyi kavranması gerekir. Kimi zaman ise bu şekilde eşleştirme sorulmaz da cümlede anlatılmak istenenin ne olduğu, sözü edilen düşünceyle hangi cümlenin aynı doğrultuda olduğu veya sözü edilen düşünceyle hangi cümlenin çeliştiği sorulabilir.

 

Verilen bir cümleyle ilgili soruyu cevaplamadan önce o cümlenin anlamını iyi kavramak gerekir. Bir anlamda cümlenin ana fikrini tespit etmek gerekir. Ancak cümle içerisinde ana fikri tespit ederken kendi kişisel duygu, düşünce ve bilgilerimizin tam aksi ifade edilmiş olsa da kendi düşüncemizi göz ardı ederek tamamen cümlede yer alan ifadelere odaklanmalıyız.

 

Cümlenin ifade ettiği anlamı daha iyi kavrayabilmek ve yorumlayabilmek için bazı terimleri iyi bilmek gerekir. Bu kavramları kısaca şu şekilde ifade edebiliriz:

 

 

Örnek:

 

Çalıştım.

 

Ders çalıştım.

 

Sabaha kadar durmadan ders çalıştım.

 

 

Uyarı: Cümle yargı bildiren anlatım bütünlüğüdür. Buna göre yargı bildirmeyen biz söz öbeği, cümle değildir.

 

Örnek:

 

Akıllı adam, bir sıfat (bilgi yelpazesi.net) tamlaması olup, cümle değeri taşımaz.

 

Adam akıllıydı. Dendiğinde bu bir yargı bildirir ve cümle adını alır.

 

 

İYİ VE DOĞRU ANLATIMIN ÖZELLİKLERİ

 

Yalınlık:

 

Anlatımda gösterişe, süse, özentiye ve sanatlı anlatıma yer vermeden sade bir dil kullanılmasıdır.

 

Yalın anlatımda söz gereksiz yere uzatılmaz. Ayrıca gereksiz ayrıntılara yer verilmez.

 

Cümlenin anlamı için kullanılan “sadelik, süssüz anlatım, özentisiz anlatım, sanatsız anlatım” gibi ifadeler hep yalınlıkla ilgilidir.

 

 

Duruluk:

 

Cümlede gereksiz sözcüklerin bulunmaması, duygu ve düşüncelerin gerektiği kadar sözcükle anlatılmasıdır.

 

 

Özlülük:

 

En az sözcükle anlam yoğunluğu (düşünce derinliği) sağlama özelliğidir.

 

 

Açıklık:

 

Anlatımın kolay anlaşılır olması, çeşitli anlamlara gelmemesidir. Anlatımın açık olabilmesi için sözcükler titizlikle seçilmeli ve yerli yerinde kullanılmalıdır.

 

Açık bir cümlede herkesin o cümleden aynı anlamı çıkarması gerekir. Açıklık, bir cümleden bir anlam çıkması özelliğidir.

 

 

Akıcılık:

 

Söz veya yazıda dilin takılacağı söyleyiş pürüzlerinin bulunmamasıdır. Sert sessizlerin ve ya benzer hecelerin kullanılmaması özelliğidir.

 

Uzun cümleler, pek çok ekle uzatılan sözcükler, zincirleme tamlamalar, aynı hece ve eklerin sıkça tekrar edilmesi ... akıcılığı bozabilir.

 

 

Özgünlük:

 

Nitelikleri bakımından üstün olan, benzeri olmayan, orijinal.

 

 

Doğallık (içtenlik):

 

Duygu ve düşüncelerini içinden geldiği gibi verme özelliğidir. Yazının içten ve yapmacıksız bir anlatımla kaleme alınmasıdır.

 

TÜRKÇE DERSİ İLE İLGİLİ KONU ANLATIMLAR
SAYFASINA GERİ DÖNMEK İÇİN

>>>TIKLAYIN<<<


TÜRKÇE DERSİ İLE İLGİLİ TEST SORULARI, SORULAR
SAYFASINI GÖRMEK İSTERSENİZ

>>>TIKLAYIN<<<


TÜRKÇE DERSİ İLE İLGİLİ YAZILI SORULARI
SAYFASINI GÖRMEK İSTERSENİZ

>>>TIKLAYIN<<<

Yorumlar

....

9. **Yorum**
->Yorumu: şahane bir site burayı sevdimm 
->Yazan: Buse. Er 

8. **Yorum**
->Yorumu: SIZIN SAYENIZDE YÜKSEK BIR NOT ALDIM SIZE TESSEKÜR EDIYORUM...
->Yazan: sıla

7. **Yorum**
->Yorumu: valla bu site çok süper .Bu siteyi kuran herkimse Allah razi olsun tüm ödevlerimi bu siteden yapiyorum.saolun mugladan sevgiler...:).
->Yazan: kara48500..

6. **Yorum**
->Yorumu: çok güzel bir site. kurucularına çok teşekkür ederim başarılarınızın devamını dilerim.
->Yazan: Tuncay.

5. **Yorum**
->Yorumu: ilk defa böyle bi site buldum gerçekten çok beğendim yapanların eline sağlık. 
->Yazan: efe .

4. **Yorum**
->Yorumu: ya valla çok güzel bisi yapmışınız. Çok yararlı şeyler bunlar çok sagolun 
->Yazan: rabia..

3. **Yorum**
->Yorumu: Çok ii bilgiler var teşekkür ederim. Çok süper... Ya bu siteyi kurandan Allah razı olsun ..... süperrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrr. Çok iyiydi. isime yaradı. Her kimse bu sayfayı kurduğu için teşekkür ederim 
->Yazan: pınar..

2. **Yorum**
->Yorumu: çok güzel site canım ben hep her konuda bu siteyi kullanıyorum özellikle kullanıcı olmak zorunlu değil ve indirmek gerekmiyor
->Yazan: ESRA..

1. **Yorum**
->Yorumu: Burada muhteşem bilgiler var hepsi birbirinden güzel size de tavsiyeederim. 
->Yazan: Hasan Öğüt.

>>>YORUM YAZ<<<

Adınız:
Yorumunuz: