eğitim öğretim ile ilgili belgeler > konu anlatımlı dersler > Türkçe dersi ile ilgili konu anlatımlar > kelime türleri, sözcük türleri ile ilgili konu anlatımlar

 

BELGİSİZ ZAMİR (ADIL) NEDİR?

Belgisiz; belirsiz, tam olarak belli olmayan demektir. Belgisiz konusu hem sıfat hem de zamir olarak karşımıza çıkmaktadır. Belgisiz zamirler, belirli bir nesne veya kişiyi doğrudan belirtmeden ona atıfta bulunan zamirlerdir. Türkçede bu tür zamirler, cümlenin bağlamına ve kullanım alanına bağlı olarak değişiklik gösterir. “Herhangi” anlamı taşımaktadır.

 Türkçede yaygın olarak kullanılan belgisiz zamirlerle örnek cümleler:

·         "Bir" Zamiri:

·         Birisi: Bugün okula giderken birisi bana yardım etti.

·         Bir: Dolabın içinde bir şeyler bulabilirsin. (Bu cümlede “şey” ismiyle birlikte kullanıldığı için belgisiz sıfattır.)

 

·         "Kimse" Zamiri:

·         Kimse: O konuda kimse bilgi sahibi değil. (Belgisiz Zamir)

·         Hiç kimse: Hiç kimse orada olmadığını söyledi. (Belgisiz Zamir)

 

·         "Hiçbir" Zamiri:

·         Hiçbiri: Ona hiçbiri bu konuyu anlatmadı. (Belgisiz Zamir)

·         Hiçbir şey yapmadın. (Belgisiz sıfat)

 

·         "Başka" Zamiri:

·         Başkası: O görev için başkası daha uygun olabilir. (Belgisiz Zamir)

·         Bu işi yapmak zorunda değilim, başka biri de yapabilir.

 

·         "Birkaç" Zamiri:

·         Birkaçı: Sınıfta birkaçı benimle aynı fikirde. (Belgisiz Zamir)

·         Birkaç kişi katılacak. (Belgisiz Sıfat)

 

·         "Birçoğu" Zamiri:

·         Birçoğu: Etkinliğe davet ettiğimiz kişilerin birçoğu katıldı. (Belgisiz Zamir. Ayrıca “kişilerin birçoğu” isim tamlamasıdır. Bu isim tamlamasında tamlanan görevindedir.)

·         Bu kitabı birçok insan beğendi. (Belgisiz Sıfat)

 

·         "Herkes" Zamiri:

·         Herkes: Herkes kendi görevini yapmalı.

 

·         "Hiçbiri" Zamiri:

·         Hiçbiri: Verilen görevlerin hiçbiri kolay değil. (Belgisiz Zamir)

·         Hiçbir insan bu kararı alamaz. (Belgisiz Sıfat)

·         "Biri" Zamiri:

·         Biri: Telefonum kayboldu, acaba biri bulmuş mudur? (Belgisiz Zamir)

·         Sınıfta bir kişi kaldı. (Sayı bildiriyor üstelik de isimle birlikte kullanılmış. O hâlde “Sayı Sıfatı” dır.

·         Hayallerimi bir gün gerçekleştireceğim. (Bu cümlede de “herhangi bir gün” anlamı katmıştır ve isimle birlikte kullanılmıştır. “Belgisiz Sıfat”tır.)

 

 

 

 

 

BELGİSİZ ZAMİRLER, BELİRSİZ ZAMİRLER ÖZELLİKLERİ (1) (ZAMİR ÇEŞİTLERİ) (KELİME TÜRLERİ) (TÜRKÇE DERSİ KONU ANLATIM)

 

Bir adın yerini tuttukları halde, hangi adın yerini tuttukları tam olarak belli olmayan zamirlerdir.

 

Adları sayı, ölçü miktar ve özne yönünden tam değil de belli belirsiz bir biçimde göstererek onların yerini tutarlar.

 

 

Belgisiz zamir olarak kullanılan başlıca sözcükler ve özellikleri şunlardır:

 

-Kimisi, kimileri, kimi, biri, birisi, birileri, birkaçı, bazısı, bazıları, çoğu, birçoğu, birçokları, başkası, birazı, fazlası, bir kısmı, hepsi, kimse, tümü herkes, hepimiz gibi.

 

Örnek:

 

Kimsenin ahı kimsede kalmaz.

 

Çoğu gitti, azı kaldı.                                    Birçoğu, bu durumdan habersiz.

 

Hepsine benden selam söyle.                               Kimi ağlarken kimi gülüyor.

 

Başkalarını değil, biraz da bizi düşün.  İçlerinden birisi bana çok tanıdık geldi.

 

 

-Belgisiz zamirler belirtili ad tamlamalarında tamlayan ya da tamlanan olarak kullanılabilirler.

 

Örnek:

 

Birkaçının düşüncesi              

 

Çocukların birkaçı

 

 

-Kişi ve işaret zamirlerinden bazıları ikileme (bilgi yelpazesi.net) oluşturacak biçimde kullanılırsa belgisiz zamir olur.

 

Örnek:

 

Onun bunun sözüne uyma

 

Seni beni hiç dinler mi o?

 

 

-“Şey” sözcüğü, belirsiz bir adın yerini tuttuğu için belgisiz zamirdir.

 

Örnek:

  

Çarşıdan şey aldım.

 

Şey sordu.

 

Karışık Örnekler:

 

Kimi de gelmeyi hiç düşünmedi.

 

Buraya hepsinin gelmesi gerekiyordu.

 

Herkes böyle düşünmez.

 

Kimse senin gibi olamaz zaten.

 

Çarşıdan ne kadar öteberi aldın?

 

Birkaçı dün de gelmişti.

 

Bazıları bu sabah gelmeyi düşündüler.

 

Biri yer biri bakar; kıyamet ondan kopar.

 

Bazısı da hep mağdurdur.

 

Elindekilerin tümünü yere bırak.

 

Bütününü görmeden bir şey diyemem.

 

Herbiri ayrı özellikler taşır.

 

Başkasının yerine konuşamam.

 

Hiçbiri bunu uygun görmez.

 

Falanın filânın  ne dediği önemli değil.

 

Kendisine bir şey söyleyecektim.

 

Bana her şey seni hatırlatıyor.

 

Biri bizi (bilgi yelpazesi.net) gözetliyor.

 

Herkes bu kitabı okusun.

 

Öğrencilerin çoğu Türkçe'yi sever.

 

ZAMİRLER, ADILLAR, ÇEŞİTLERİ, ÖZELLİKLERİ ÖZET ANLATIM

 

İsim olmadıkları hâlde isim gibi kullanılan, isimlerin yerini tutan kelimelere zamir denir.

 

Zamirler sözcük ve ek durumunda olmak üzere ikiye ayrılır.

 

A. Sözcük Hâlindeki Zamirler

1. Kişi Zamirleri

2. İşaret Zamirleri

3. Belgisiz Zamirler

4. Soru Zamirleri

 

B. Ek Hâlindeki Zamirler

1. İlgi Zamiri

2. İyelik Zamirler

 

 

A. SÖZCÜK HÂLİNDEKİ ZAMİRLER

 

Sözcük durumundaki adıllar da kendi aralarında şahıs, gösterme, belgisiz ve soru olmak üzere dörde ayrılır.

 

1. Şahıs (Kişi) Zamirleri

 

Sadece insan isimlerinin yerini tutan zamirlerdir. Sözü söyleyenle diğerlerini ayırmada kullanılır. Üç tekil, üç de çoğul olmak üzere altı şahıs zamiri vardır. Bunlara kişi adılı da denir.

 

Bu zamirler; “ben, sen, o, biz, siz, onlar” dır.

 

“Size ben yardım ederim.”

 

“O, sana mektup göndermiş.”

 

Şahıs zamirlerinin yerine kullanılabilen, ama esas olarak şahıs zamirleriyle birlikte kullanılarak cümledeki anlamı pekiştiren “kendi” zamiri vardır. Bu zamire “dönüşlülük” zamiri de denir.

 

Dönüşlülük zamirlerinin asıl görevi anlamı pekiştirmektir.

 

“Bu kitabı ben yazdım.”

 

“Bu kitabı ben kendim yazdım.”

 

İki cümle arasındaki anlam derecesi açıkça görülmektedir.

 

 

2. İşaret (Gösterme) Zamirleri

 

İsimleri, yerini işaret yoluyla, göstererek tutan zamirlerdir.

 

Gösterme adılları tekil ve çoğul olarak kullanılabilir. Asıl işaret zamirleri “bu, şu, o, bunlar, şunlar, onlar” dır.

 

“Bu bana dedemden kaldı.”

 

“O dün kapıya bırakılmış.”

 

“Şunlar neden masanın üzerinde duruyor.”

 

“Şu senin değil mi?”

 

“Bunlar en sevdiğim kitaplarımdır.”

 

 

İşaret zamirleri varlıkların mesafesini belirtmek için kullanılır.

Yakında olan için : bu

Biraz uzakta olan için : şu

En uzakta olan için : o

işaret zamirleri kullanılır.

 

“O ve onlar” zamirleri hem işaret hem de şahıs zamiri olarak kullanılabilir.

 

Bu zamirler insan isimlerinin yerine kullanılırsa şahıs, insan dışındaki nesnelerin yerine kullanılırsa işaret zamiridir.

 

“O, tatilde dayısının yanına gidecek.”

“Onlar, sınıfın en çalışkan öğrencileridir.”

cümlelerindeki altı çizili zamirler insanların yerine kullanıldığından şahıs zamiri,

 

“O, okula giderken cebinden düşmüş.”

“Onlar, bayatladığı için çöpe atılacak.”

cümlelerindeki altı çizili zamirler, insan dışındaki nesneleri karşıladığı için işaret zamiridir.

 

 

3. Belgisiz Zamirler

 

İsimlerin yerini belli belirsiz, kesin olmayacak şekilde tutan zamirlerdir. Hangi varlığın yerini tuttukları açıkça belli değildir. Bunlara belirsizlik adılı da denir.

 

Başlıca belgisiz zamirler şunlardır:

 

“Bazısı, kimi, çoğu, hepsi, birkaçı, birçoğu, tümü, tamamı, herkes, hiçbiri, biri, falan, şey ...”

 

“Bana her şey seni hatırlatıyor.”

 

“Biri bizi gözetliyor.”

 

“Herkes bu kitabı okusun.”

 

“Öğrencilerin çoğu Türkçeyi sever.”

 

“Kimler ödevini yapmamış.”

 

 

4. Soru Zamirleri

 

İsimlerin yerini soru yoluyla tutan zamirlerdir. Esas soru zamirleri “kim” ve “ne” dir.
Bunun yanında soru bildiren (bilgi yelpazesi.net) diğer sözcükler de soru zamiri olarak kullanılabilir.

 

“Annem sana ne dedi?”

 

“Bu çocuk da kim?

 

“Bu saate kadar nerede kaldın.”

 

“Şimdi nereye gidiyoruz?”

 

“Soruların kaçını çözmüş?”

 

“Bu işi kime danışalım?”

 

“Hanginiz bu soruyu çözecek.”

 

Soru zamiri olarak kullanılabilecek diğer sözcükler şunladır: “Nere, nereye, nerede, nereden, kime, kimde, kimden, kimi, kaçı, kaçımız, hanginiz ...”

 

 

B. EK DURUMUNDAKİ ZAMİRLER

 

1. İyelik Zamirleri

 

İsimlere getirilerek, onların ait olduğu kişiyi bildiren zamirlerdir.

1. tekil - m

2. tekil - n

3. tekil - ı

1. çoğul - miz

2. çoğul - niz

3. çoğul - ları

 

“Okulumuz ana yolun kenarındadır.”

 

“Annesi güzellik salonu açmış.”

Kısacası, isim tamlamalarının tamlananlarında bulunan eklere iyelik zamiri denmektedir. İyelik ekleri aynı zamanda iyelik zamiridir.

 

 

2. İlgi Zamiri

 

Cümlede daha önce geçmiş bir ismin ya da isim tamlamalarında tamlananın yerini tutan ek hâlindeki “-ki” zamiridir. Bu zamir kendinden önceki kelimeye bitişik yazılır.

 

“Bizim arabamız sizinkinden eski.”

 

“Ayşe'nin defteri eski, seninki yeni"

 

“Oğuz'un saçı kısa, benimki uzun"

cümlesindeki altı çizili sözcüklerdeki “-ki” eki ilgi zamiridir.

 

YAPI BAKIMINDAN ZAMİRLER (ÖZET)

 

Yapı bakımından zamirler dörde ayrılır:

 

1. Basit Zamirler

 

Kök hâlindeki zamirlerdir:

 

Örnek: Ben, sen, o, biz, siz, onlar, bu, şu, o, bunlar, şunlar, onlar, hepsi, çoğu, birisi, hangisi, kaçı, bazısı...

 

 

2. Birleşik Zamirler

 

Birden fazla kelimeden (bilgi yelpazesi.net) oluşan zamirlerdir.

 

Örnek: Hiçbiri, birtakımı, öbürü...

 

 

3. Öbekleşmiş Zamirler

 

Birden fazla kelimenin değişik yollarla öbekleşerek oluşturdukları zamirlerdir.

 

Örnek: Öteki beriki, falan filân, şundan bundan, herhangi biri, ne kadarı...

 

 

4. Ek Hâlindeki Zamirler

 

İlgi ve iyelik zamirleri ek hâlindedir.

 

Örnek: Benimki, kalemimiz

 

“TÜRKÇE DERSİ İLE İLGİLİ KONU ANLATIMLAR”
SAYFASINA GERİ DÖNMEK İÇİN

>>>TIKLAYIN<<<

“TÜRKÇE DERSİ İLE İLGİLİ TEST SORULARI, SORULAR”
SAYFASINI GÖRMEK İSTERSENİZ

>>>TIKLAYIN<<<

“TÜRKÇE DERSİ İLE İLGİLİ YAZILI SORULARI”
SAYFASINI GÖRMEK İSTERSENİZ

>>>TIKLAYIN<<<