Redif Nedir, Redif Çeşitleri Nelerdir? Redif Nasıl Bulunur?

Redif, şiirlerde sıkça kullanılan bir tekniktir. Genellikle dize sonlarında tekrar eden aynı anlamdaki kelimeler veya aynı görevdeki eklerden oluşur. Bu önemli konuya geçmeden önce rediflerin bazı temel özelliklerine dikkat etmek gerekir:

·        Redifler genellikle dize sonlarında yer alır.

·        Şiirde âhenk unsurları incelenirken öncelikle dize sonunda redif aranmalıdır.

·        Redifler, dize sonlarında tekrar eden aynı anlamdaki sözcüklerden veya aynı görevdeki eklerden oluşur.

·        Redifler belirlendikten sonra kafiye araştırılmalıdır.

·        Ancak her şiirde redif bulunması gerekmez.

Redif, şiirin ritmi ve uyumu açısından önemlidir. Bu teknik, şiirin akıcılığını ve estetiğini sağlar. Dolayısıyla bir şiiri analiz ederken redifleri ve ardından kafiye yapılarını incelemek, şiirin yapısını anlamak açısından oldukça yararlıdır. İki tür redif bulunmaktadır:

·        Ek hâlindeki redifler

·        Sözcük (kelime) hâlindeki redifler

Ek Hâlindeki Redifler

Türkçede dize sonlarındaki redifleri bulabilmek için ek konusunda sağlam bir bilgi birikimine sahip olmak gereklidir. Çekim ve yapım eklerini doğru bir şekilde kullanmadan ek hâlindeki redifleri bulmak oldukça zor olabilir. Bu nedenle dil bilgisine hâkim olmak, redifleri tespit etmede önemli bir rol oynamaktadır. Bununla birlikte şu yöntemi kullanmanız da yararlı olacaktır. Dize sonunda redifi bulduktan sonra bulduğunuz eke bakın. Tek başına anlamı yoksa ek hâlindeki rediftir. Bir anlam içeriyorsa kelime hâlindeki rediftir, diyebilirsiniz.

Örnek:

“Senin bu Ruhsati’n senin kardaşın
Senin benim için böyle telaşın
Senin bu feryadın senin göz yaşın
Senin buselerin öldürür beni”

Bu dizelerdeki redif, “-ın” ekidir. Kökte kafiye aranmalıdır. “-ın” ekinin de tek başına anlamı olmadığı için ek hâlindeki redif olarak tanımlanır.

Örnek:

“Susuz değirmenlerin ne ile döner çarkı
Kerem etmeyen beyin fakirden nedir farkı”

Bu şiirin dize sonlarındaki “-ı” ek hâlindeki rediftir. Kelimelerin kökleri, “çark ve fark”tır. Kafiyeyi de burada aramalısınız. “a,r,k” sesleri de benzerlik gösterdiğinden zengin uyak kullanılmıştır, diyebiliriz.

Sözcük (Kelime) Hâlindeki Redifler

Kelime hâlindeki redifler, anlamı aynı olan kelimelerin tekrarıyla ortaya çıkan dil bilgisi unsurlarıdır. Bu redifleri edebî metinlerde sıkça görmek mümkündür. Redifler, bir şiire ritim katarak okuyucunun dikkatini çeker ve ifadeyi vurgular. Aynı zamanda dilin gücünü ve zenginliğini gösteren önemli bir yapısal öğedirler.

Örnek:

“Gine hekim gelmiş dermana muhtaç
Can telef ediyor kurbana muhtaç
Artık geri dönmez fermana muhtaç
Karıştı araya muzu kaç gündür.”

Bu dizelerde “-a muhtaç” kelimesi rediftir, aynen tekrarlanmıştır. Muhtaç kelimesinin bir anlamı da olduğu için kelime hâlindeki redife örnektir.

Örnek:

“Zannetme ki şöyle böyle bir söz
Gel sen dahi söyle böyle bir söz”

Yukarıdaki dizelerde “böyle bir söz” sözcükleri redif, ondan önceki “öyle” sesleri ise zengin uyaktır.

NOT: Sözcük hâlinde bulunan rediflerden hemen önce ek hâlinde redif de bulunabilir. Bu şekilde ek hâlindeki redifle sözcük hâlindeki redif arka arkaya kullanılabilmektedir.

Örnek:

“Elini koynuna sokma
Seni senden sakınırım
Sen bir kuzu ben bir kurdum
Seni benden sakınırım”

Bu dizelerde “-den” eki ve “sakınırım” sözcüğü rediftir. Ek olan redif sözcük olan rediften önce gelerek kullanılmıştır. Ayrıca “en”sesi de tam kafiyedir.