Eğitim Öğretim İle İlgili Yazılar, Araştırmalar, Belgeler > Konu Anlatımlı Dersler > Coğrafya Dersi İle İlgili Konu Anlatımlar

PARALEL VE MERİDYENLERİN ÖZELLİKLERİ (ENLEM VE BOYLAMLARIN ÖZELLİKLERİ) (PARALEL) (3) İLE İLGİLİ KONU ANLATIM (COĞRAFYA KONU ANLATIMI)

 

PARALELLER

 

Ekvatora paralel olarak 1°lik açı aralıklarıyla  çizildiği varsayılan dairelerdir.

 

 

Özellikleri:

 

-> Başlangıç paraleli Ekvator'dur ve en büyük paralel dairesidir (40. 076km). Dünyanın şeklinden dolayı Kutuplara gidildikçe çevre uzunlukları azalır.

 

-> Birer derece aralıklarla geçerler.

 

-> 90 tanesi Güney, 90 tanesi Kuzey Yarımküre'de olmak üzere toplam 180 tanedirler.

 

-> İki paralelin arasındaki uzaklık her yerde 111 km dir.

 

-> Paralellerin derecesi kuzey ve güneye doğru artar.

 

Paralel farkı ile uzaklık hesaplanabilmesi için bize verilen merkezler aynı meridyen üzerinde olmalıdır. Farklı meridyen yaylarında olduğunda açı farkı ortaya çıkar ve iki paralel arası 111 km den daha fazla olur.

 

Paralel farkı bulunurken verilen merkezler aynı yarımkürede ise büyük olan enlem derecesinden küçük olan çıkarılır. Farklı yarımkürede olurlarsa enlem dereceleri toplanır.

 

Örnek:

 

 

ENLEM VE ETKİLERİ

 

ENLEM:

 

Yerkürede herhangi bir noktanın ekvatora olan uzaklığının açı cinsinden değeridir.

 

-> Güneş ışınlarının düşme açısı kutuplara doğru küçülür. Işınların atmosferdeki yolu uzar. Tutulma artar ve sıcaklık ta kutuplara doğru azalır.

 

-> Denizlerin sıcaklığı ve tuzluluğu kutuplara doğru azalır.

 

-> Matematik iklim kuşakları oluşur

 

-> Bitki örtüsü kutuplara doğru aralıksız kuşaklar oluşturur.

 

-> Tarımın yükselti sınırı, Toktağan kar sınırı (Daimi kar sınırı), Orman üst sınırı kutuplara doğru azalır.

 

-> Akarsuların donma süresi kutuplara doğru uzar.

 

-> Gece gündüz arasındaki zaman farkı kutuplara doğru artar.

 

-> Dünyanın çizgisel dönüş hızı kutuplara doğru azalır.

 

 

Aynı Enlem Üzerindeki Merkezlerde Ortak Özellikler

 

 

-> Ekvatora ve kutuplara eşit uzaklıktadırlar.

 

-> Güneş ışınlarını aynı açıyla alırlar.

 

-> Gece- gündüz süreleri birbirine eşittir.

 

-> Dünyanın çizgisel dönüş hızı aynıdır.

 

-> Aynı iklim kuşağındadırlar. Fakat aynı iklim özelliği görülmeyebilir (özel konumdan dolayı).

 

-> İki meridyen arasındaki mesafe aynıdır.

 

 

MERİDYENLER

 

 

Ekvatoru dik olarak kesen ve kutuplarda birleşen hayali dairelere meridyen daireleri denir

 

Özellikleri:

 

-> Başlangıç meridyeni Greenwhic’ tir.

 

-> Greenwhic’in 180 batısında ve 180 doğusunda olmak üzere 360 tane meridyen yayı vardır. Tam daire olarak 180 adettir.

 

-> Aralarındaki uzaklık sadece Ekvator üzerinde 111 km’dir. Dünyanın şeklinden dolayı Kutuplara gidildikçe bu uzaklık daralır.

 

Örnek: Türkiye’de ortalama 85 km, Kutup dairelerinde 47 km dir.

 

=> => => Bunun sonucu olarak doğu-batı yönünde aynı mesafe gidildiğinde Kutuplara yakın yerde daha fazla meridyen geçilirken, Ekvatorda en az meridyen geçilir.

 

-> İki meridyen arasında 4 dakikalık yerel saat farkı vardır.

 

-> Kutuplarda birleştikleri için meridyen yayları eşit uzunluktadır.

 

-> Aynı meridyen üzerindeki bütün noktalarda yerel saat aynıdır. Ayrıca 21 Mart-23 Eylül günlerinde de güneş aynı anda doğar ve batar.

 

 

BOYLAM VE ETKİLERİ

 

Boylam:

 

Herhangi bir noktanın başlangıç meridyenine olan uzaklığının açı cinsinden değeridir.

 

ETKİLERİ:

 

Boylamın tek etkisi yerel saat farkları oluşturmasıdır.

 

 

YEREL SAAT HESAPLAMALARI

 

Yerel Saat:

 

Bir yerin kendine özgü saatidir. Güneşin ufuk çizgisindeki konumuna göre belirlenir. Güneş ufuk çizgisinde en yüksek konuma geldiğinde o yerin yerel saati 12: 00 dır. Cismin gölgesi en kısadır.

 

Aynı yarım kürede ise büyük olan meridyen derecesinden küçük olan çıkarılır. Farklı yarım kürelerde ise toplanır.

 

Örnek:

 

Not: Dünyamız kendi ekseni çevresinde batıdan doğuya doğru döndüğü için doğudaki bir merkezde güneş erken doğar, erken batar. Batıdaki bir merkezde ise geç doğar geç batar. Sonuçta doğudaki bir meridyenin yerel saati her zaman daha ileridir.

 

 

SAAT DİLİMLERİ VE ULUSAL SAAT

 

 

Günümüzde yerel saatlere göre hareket etmek hem ülke içinde hem de ülkeler arası ilişkilerde sıkıntılar (bilgi yelpazesi.com) meydana getirir. Bunu önlemek için uluslararası saat sistemine geçilmiştir. Bunun için dünyamız 15°' lik meridyen yayları şeklinde 24 saat dilimine ayrılmıştır.

 

Her saat diliminde de tam ortadan geçen meridyenin yerel saati ortak kabul edilmiştir. Saat dilimlerinde de başlangıç olarak Greenwich'in 7, 5° doğu ile 7, 5° batı meridyenleri alınmıştır.

 

Türkiye, ikinci ve üçüncü saat dilimlerinde yer almaktadır. Ancak biz bunlardan sadece birini kullanmaktayız. 1978 yılına kadar topraklarımızın çoğunun yer aldığı ikinci saat diliminin (30° Doğu meridyeni -İzmit) yerel saati ülkemizde ortak saat olarak kullanılmıştır.

 

Bu tarihten sonra güneş ışığından daha fazla faydalanarak enerji tasarrufu sağlamak için ileri ve geri saat uygulamasına geçilmiştir.

 

İlkbahar-yaz dönemlerinde ileri (45° Doğu meridyeni-Iğdır), sonbahar-kış dönemlerinde geri saat (30° Doğu meridyeni -İzmit) uygulaması yapılmaktadır.

 

 

TARİH DEĞİŞTİRME ÇİZGİSİ

 

 

Tarih değiştirme çizgisi olarak 180 meridyeni kabul edilir. Bu meridyenin doğu tarafında batı meridyenleri, batı tarafında ise doğu meridyenleri bulunmaktadır. Dolayısıyla doğu meridyenlerinin olduğu batısında bir gün ileri, batı meridyenlerinin olduğu doğusunda ise bir gün geridir.

 

Not: Tarih değiştirme çizgisi ve saat dilimleri ülke sınırlarına göre çizildiğinden meridyenlere tam uygun olarak uzanış göstermezler. Girinti-çıkıntı oluştururlar.

 

 

TÜRKİYE'NİN MATEMATİK KONUMU VE SONUÇLARI

 

 

=> Kuzey Yarım Küre'de ılıman iklim kuşağındadır.

 

=> Doğusu ile batısı arasında 19°'lik boylam farkı vardır. Bunun sonucu olarak 76 dk. lık yerel saat farkı vardır (19x4=76 dk.).

 

=> Dört mevsim belirgin olarak yaşanır.

 

=> Güneş ışınları hiçbir zaman dik açıyla düşmez.

 

=> Yurdumuzda bir cismin gölgesi bütün yıl kuzeye düşer.

 

=> Güney kıyılarımızın sıcaklığı kuzey kıyılarımızdan yıllık ortalamada 7-8°C daha yüksektir.

 

=> Akdeniz'in tuzluluk oranı Karadeniz'den daha yüksektir.

 

=> Kışın görülen yağışlar cephesel kökenlidir.

 

=> Yurdumuza kuzeyden esen rüzgarların soğutucu, güneyden esen rüzgarların da sıcaklığı artırıcı etki yapması.

 

=> Deniz turizmi en erken Akdeniz Bölgesi'nde başlar en uzun süre devam eder.

 

=> Yıl içinde en uzun gündüz ve gecelerin yurdumuzun kuzeyinde yaşanması.

 

COĞRAFYA DERSİ İLE İLGİLİ KONU ANLATIMLAR
SAYFASINA GERİ DÖNMEK İÇİN

>>>TIKLAYIN <<<


COĞRAFYA DERSİ İLE İLGİLİ TEST SORULARI, SORU BANKASI
SAYFASINI GÖRMEK İSTERSENİZ

>>>TIKLAYIN <<<


COĞRAFYA DERSİ İLE İLGİLİ YAZILI SORULARI
SAYFASINI GÖRMEK İSTERSENİZ

>>>TIKLAYIN <<<

Yorumlar

....

9. **Yorum**
->Yorumu: şahane bir site burayı sevdimm 
->Yazan: Buse. Er 

8. **Yorum**
->Yorumu: SIZIN SAYENIZDE YÜKSEK BIR NOT ALDIM SIZE TESSEKÜR EDIYORUM...
->Yazan: sıla

7. **Yorum**
->Yorumu: valla bu site çok süper .Bu siteyi kuran herkimse Allah razi olsun tüm ödevlerimi bu siteden yapiyorum.saolun mugladan sevgiler...:).
->Yazan: kara48500..

6. **Yorum**
->Yorumu: çok güzel bir site. kurucularına çok teşekkür ederim başarılarınızın devamını dilerim.
->Yazan: Tuncay.

5. **Yorum**
->Yorumu: ilk defa böyle bi site buldum gerçekten çok beğendim yapanların eline sağlık. 
->Yazan: efe .

4. **Yorum**
->Yorumu: ya valla çok güzel bisi yapmışınız. Çok yararlı şeyler bunlar çok sagolun 
->Yazan: rabia..

3. **Yorum**
->Yorumu: Çok ii bilgiler var teşekkür ederim. Çok süper... Ya bu siteyi kurandan Allah razı olsun ..... süperrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrr. Çok iyiydi. isime yaradı. Her kimse bu sayfayı kurduğu için teşekkür ederim 
->Yazan: pınar..

2. **Yorum**
->Yorumu: çok güzel site canım ben hep her konuda bu siteyi kullanıyorum özellikle kullanıcı olmak zorunlu değil ve indirmek gerekmiyor
->Yazan: ESRA..

1. **Yorum**
->Yorumu: Burada muhteşem bilgiler var hepsi birbirinden güzel size de tavsiyeederim. 
->Yazan: Hasan Öğüt.

>>>YORUM YAZ<<<

Adınız:
Yorumunuz:


Yorumunuzda Silmek istediğiniz kelime veya cümle varsa kelimeyi fare ile seçin
ve
delete tuşuna basın...

 


 E Mail
(Zorunlu Değil):