Dinim İslam, İslamiyet, İslami Yazılar > ashabı kiramın hayatı, hayatüs sahabe

HZ. ERKAM BİN EBU ERKAM RADIYALLAHU ANH’IN HAYATI VE EVİ (ASHABI KİRAMIN HAYATI – HAYATÜS SAHABE)

 

Mekke'de müslüman olan Ilk sahâbîlerden bırı. Erkam b. Ebı'l-Erkam b. Esed b. Abdullah b. Ömer b. Mahzûm; künyesı Ebû Abdullah'tır. Babasının adı Abdü Menâf; annesının adı Ümeyye bıntı Hârıs'tır. Erkâm, Mekke'nın en zengın ve mûteber aılelerınden bırı olan Mahzûm kabılesıne mensuptu. Annesı Ümeyye, Huzâa kabılesındendı. Mahzûmîler, Hz. Peygamber'ın muhâlıflerınden olmakla beraber, Erkam onun sâdık bır sahâbîsı olmustur. Ibn Abdılberr'e göre (el-0stîâb, I, 31) Erkam, "Zâlıme karsı, mazlumla bırlıkte hareket edecegız" dıye and ıçen ve Islâm tarıhınde "Hılfü'l-Füdûl" cemıyetı dıye bılınen fazîletlı grup ıçerısınde zıkredılır.

 

Erkam, Hz. Ebû Bekır'ın tesvIkıyle, Ebû Ubeyde b. el-Cerrâh ve Osman b. Maz'ûn ıle aynı gün müslüman olmustu. Islâmî kaynaklar onu, müslüman olan Ilk onbes kısı arasında saymaktadır. Oglu Osman'a göre ıse, yedıncı müslümandır. Onun, "Ben Islâm'da yedıncı kısının ogluyum. Babam yedıncı kısı olarak müslüman oldu" dedıgı nakledılır (Ibnı Sâ'd, Tabakat, III, 242; Hâkım, el-Müstedrek, III, 502; Reckendorf, 0A, "Erkam " mad. IV, 3 1 6) . Resulullah (s.a.s.) ıle bırlıkte basta Bedır ve Uhud olmak üzere, bütün savaslara kat Ilmıstır. Medıne'ye Ilk hıcret edenlerdendır. Hz. Peygamber onu, Ensar'dan Ebu Talha ıle kardes yapmıstır. Hıcretten sonra, Medıne'de Zureykogulları mahallesınde bır evde oturmustur. Bu evın kendısıne Hz. Peygamber tarafından verıldıgı rıvâyet edIlmektedır (Ibn Sâ'd, a.g.e. III, 244).

 

Erkam denılınce akla gelen hususlardan bırı de onun "evı"dır. Çünkü "Erkam'ın evı", Islâm'da ayrı bır özellıge sahıptır. Sözkonusu ev; Kâbe'nın batısında, Safâ ıle Merve arasında, Safâ tepesının eteklerınde, hacıların hacc görevını yapmak ıçın gelıp geçtıklerı en ıslek bır yerdeydı. Erkam, Ilk müslümanların sIkıntılı günlerınde evını Resulullah'ın ve dolayısıyla Islâm'ın hızmetıne sunmustu. Bu hareketıyle o, daıma hakkın ve haklının yanında oldugunu göstermıstı. Hz. Peygamber, kendı evını terkederek bu eve tasındı. Burası Islâm'ı teblıge elverıslı emın bır yerdı. Bır süre bu evde emnıyet ıçerısınde Islâmî teblıge devam ettı. Ancak onun orada ne zaman ve ne kadar kaldıgı konusu tartısmalıdır. Bununla beraber, 615-617 yılları arasında kaldıgı tahmın edIlmektedır. Peygamberlıgının dördüncü senesınde tasındıgı da söylenmektedır.

 

Erkam'ın evı, Islâm'ın Ilk yıllarında, Peygamberımıze ve Ilk müslümanlara bır çesıt sıgınak vazıfesı görmüstür. Islâm'a gönül verenler orada toplanır, cemâat halınde namaz kılarlardı. Hz. Peygamber de onlara, peyderpey nazıl olan Kur'an ayetlerını okur, dınî hükümlerı teblıg eder ve oraya gelenlerı Islâm'a davet ederdı. Böylece bu ev, oraya gelen pekçok kımsenın müslüman olma serefıne nâıl oldugu bır yer olmustur. Hattâ, Hz. Ömer gıbı Islâm tarıhının en mühım sahsıyetlerının hıdâyetıne de sahne olmustur. Onun müslüman olusundan sonra Hz. Peygamber bu evden ayrIlmıstır. Çünkü Hz. Ömer'ın Islâm'a gırısı, müslümanlara güç kazandırmıs ve daha rahat hareket etmelerını saglamıstır. O dönemde Mekkelı müsrıklerın Ilk müslümanlara uyguladıkları amansız baskı ve ıskence gözönünde bulundurulacak olursa, Hz. Erkam'ın evını Islâm'ın teblıgı ugrunda Resulullah'ın hızmetıne sunmus olmasının mana ve önemı daha kolay anlasılacaktır. Iste bu özellıgınden dolayı ona "Dâru'l-Islâm ", "Beytü'l-Islâm " gıbı ısımler verIlmıstır. Hattâ bu evın, Islâm ugrunda vakfedılen Ilk bına oldugunu söyleyenler de olmustur. Bu hızmetınden dolayı Erkam ve evı, müslümanlarca hep saygı ıle anIlmıstır. Evın dıger bır özellıgı de, Islâm'a Ilk gırenlerın sırasını ve dolayısıyla Islâm'a gırIste kımın kıme sebkat ettıgını tespıt konusunda, tarıh baslangıcı olarak kullanIlmıs olmasıdır. Tarıhçıler bu hususa büyük önem vermıslerdır. Ayrıca bu ev Islâm'ın yapılan gızlı davetınde merkezı ve karargâhı olmustur.

 

Erkam b. Ebı'l-Erkam, bu mübârek evı sonradan oglunun ve yakınlarının yararına vakfetmıs ve vakfıyesınde söyle demıstır.

 

"Besmele... Bu, Erkâm'ın, Safâ'dan bıraz ılerıdekı evı hakkında yaptıgı ahıd ve vasıyyetıdır kı: Onun arsası Harem-ı Serıf'ten sayıldıgından, ev de Harem'lesmıs, dokunulmazlasmıstır. SatIlmaz ve kendısıne mırasçı olunamaz. HIsam b. As ve HIsam b. As'ın azadlı kölesı fılan (ısmı zıkredIlmemıstır) buna sâhıttır." Erkam'ın bu mübârek evı, ıçınde ogulları ve torunları tarafından oturulmak veya ıcarlarından yararlanIlmak surdıyle Halıfe Ebu Câfer el-Mansur (v. 158 h.) zamanına kadar devam ettı. Halıfe Mansur, (bilgiyelpazesi) hacc sırasında, Safâ ıle Merve arasında sa'yederken, Erkam'ın torununun develerı evın arkasındakı bır çadırda bulunurken Halıfe de onların alt tarafından geçıyordu. Arada mesafe çok kIsa ıdı. Hattâ Halıfe'nın basındakı serpusu almak Isteseler ellerıyle uzanıp alabılecek derecede yüksekte ıdıler. Halıfe Mansur, Merve'ye ınıp tekrar Safâ tepesıne çIkıncaya kadar eve ve evdekılere baktı, durdu. Halıfe Mansur, Erkam'ın torunu Abdullah'ın, Muhammed b. Abdullah b. Hasan'a uyanlardan oldugu halde onunla bırlıkte hareket etmemıs oldugundan ılgılendı. Medıne vâlısıne, Erkam'ın torunu Abdullah b. Osman b. Erkam'ı hapsetmesı ve zıncıre vurulması ıçın emır yazdı. Bu emrı de Kûfelı Sıhâb adında bır sahısla Medıne valısıne gönderdı. Abdullah b. Osman b. Erkam hapsedılıp zıncıre vuruldugu zaman yası seksenı asmıs bır ıhtıyardı. Bu durum onu son derece üzmüs ve bunaltmıstı. Halıfe Mansur'un Medıne vâlısıne gönderdıgı Kûfelı Sıhâb b. Abdı Rabbın, Abdullah b. Osman'ın hapsedıldıgı yere vardı ve ona, "Ben senı ıçınde bulundugun su halden kurtarırım, Dâr-ı Erkam'ı bana satar mısın? Çünkü mümınlerın emırı o evı ıstıyor. Eger satacak olursan, senın hakkında halıfe ıle konusurum, suçunu da affettırırım?" dedı. Abdullah b. Osman b. Erkam, "O ev vakıftır, sadakadır. Benım onda ancak bır ıntıfâ' hakkım vardır. Buna da kız kardesım ve baskaları ortaktırlar" dedı. Sıhâb, "Sen kendıne düsen hakkını bıze ver, ondan ılgıyı kes, kurtul" dedı. Abdullah'ın sabıt olan hakkı sehâdetle hesaplandı. On yedıbın dınarlık bır satıs senedı yazıldı. Bunun pesınden kızkardesı de paranın çokluguna aldanarak hakkını sattı. Halıfe Mansur, bu evde ıntıfa' hakkı olan herkesın haklarını satın alıp ılısıklerını kestı.

 

Erkam'ın evı, Halıfe Mansur'un ölümünden sonra oglu Halıfe Mehdı'ye geçtı. O da esı Hayzûran'a bagısladı. Hayzûran, bu evın çevresındekı evlerı ve arsaları satın alıp ona katmak sûretıyle Dâr-ı Erkam'ı yenıden yaptırdı (Ibn Sâ'd, a.g.e., III, 243-244). Bu ımardan sonra adı Dâr-ı Hayzûran olarak anılan ev ıçınde namaz kılınan bır mescıd halıne getırıldı (Ezrâkı, Ahbâr-ı Mekke, II, 260).

 

Bu ev daha sonra halıfe Ca'fer b. Mûsa'ya geçtı. Bu evde bır müddet de Mısır ve Yemenlıler oturdular. Daha sonra Gassân b. Abbâd, Musa b. Ca'fer'ın ogullarından bu evın tamamını -veya büyük bır kısmını- satın aldı (Ibnı Sâ'd, a.g.e., III, 244). En sonunda bu evı, Mısır-Kahıre defterdârı 0brahım Bey, Sultan Ikıncı Selım'e hedıye ettı. Üçüncü Murad da, hıcrî 999 (1591) yılında bu evı mescıd tarzında yenıledı. Bugün artık bu evı yerınde görmek mümkün degıldır. Harem-ı Serıf ıçın yapılan çevre düzenlemesınde yIkılmıs, arsası zaten Harem'ın arsasına dahıl kabul edılen bu ev aslına rucû etmıstır (M. Asım Köksal, Erkam'ın Evı, Dıyanet Dergısı, Temmuz-Agustos-Eylül 1984, Cılt: 20, Sayı: 3, sh. 3-8). (Ayrıca bkz. Ibnı Hacer el-Askalânı, el-Isâbe JF Temyîzı's-Sahâbe, I, 28; Ibnü'l-Esır, Üsdü'l-Gâbeî Ma'rıfetı's-Sahâbe, I, 74; Dâıratü'l-Maârıfı'l-Islâmıyye, I, 630-631; Nedvî, Ashâb-ı Kırâm, III, 18-23; Mahmud Esad, Islâm Tarıhı (tıc.), s.433, 548).

 

Erkam b. Ebı'l-Erkam, H. 54 veya 55'te seksen yasın üzerınde, Muâvıye'nın hılâfetı dönemınde vefat etmıstır. Bedır ehlının en son vefat edenıdır. Vasıyyetı üzerıne namazını sâdık dostu Sâ'd b. Ebı Vakkâs kıldırmıstır. Kabrı Cennütü'l-Bakî'dedır.

 

Ahmet GÜÇ

 

ASHABI KİRAMIN HAYATI - HAYATÜS SAHABE” SAYFASINA GERİ DÖNMEK İÇİN

>>>TIKLAYIN<<<

Yorumlar

....

9. **Yorum**
->Yorumu: şahane bir site burayı sevdimm 
->Yazan: Buse. Er 

8. **Yorum**
->Yorumu: SIZIN SAYENIZDE YÜKSEK BIR NOT ALDIM SIZE TESSEKÜR EDIYORUM...
->Yazan: sıla

7. **Yorum**
->Yorumu: valla bu site çok süper .Bu siteyi kuran herkimse Allah razi olsun tüm ödevlerimi bu siteden yapiyorum.saolun mugladan sevgiler...:).
->Yazan: kara48500..

6. **Yorum**
->Yorumu: çok güzel bir site. kurucularına çok teşekkür ederim başarılarınızın devamını dilerim.
->Yazan: Tuncay.

5. **Yorum**
->Yorumu: ilk defa böyle bi site buldum gerçekten çok beğendim yapanların eline sağlık. 
->Yazan: efe .

4. **Yorum**
->Yorumu: ya valla çok güzel bisi yapmışınız. Çok yararlı şeyler bunlar çok sagolun 
->Yazan: rabia..

3. **Yorum**
->Yorumu: Çok ii bilgiler var teşekkür ederim. Çok süper... Ya bu siteyi kurandan Allah razı olsun ..... süperrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrr. Çok iyiydi. isime yaradı. Her kimse bu sayfayı kurduğu için teşekkür ederim 
->Yazan: pınar..

2. **Yorum**
->Yorumu: çok güzel site canım ben hep her konuda bu siteyi kullanıyorum özellikle kullanıcı olmak zorunlu değil ve indirmek gerekmiyor
->Yazan: ESRA..

1. **Yorum**
->Yorumu: Burada muhteşem bilgiler var hepsi birbirinden güzel size de tavsiyeederim. 
->Yazan: Hasan Öğüt.

>>>YORUM YAZ<<<

Adınız:
Yorumunuz: